Przewielebny Ksiądz Doktor

Wojciech Sadłoń

Dyrektor Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego

Uroczystości ślubne publicznie znanych osób budzą wielkie zainteresowanie nie tylko w Polsce ale i na całym świecie. Uroczystość o takim charakterze, która miała miejsce niedawno w Łagiewnikach, wzbudziła wiele dyskusji i wątpliwości wśród katolików w naszym kraju.

Przedmiotem debat stało się, czy stwierdzenie nieważności małżeństw, gdy dotyczy to wieloletnich związków, obdarzonych licznym potomstwem, nie jest jednak w istocie udzielaniem rozwodów przez sądy kościelne. Niestety, mimo olbrzymiej, często chaotycznej dyskusji jaka rozgorzała w przestrzeni publicznej, Kościół hierarchiczny nie zechciał dotychczas zabrać głosu.
Podstawowe zagadnienie, jakie należałoby rozstrzygnąć polega na pytaniu: jak bardzo powszechne jest stwierdzanie nieważności małżeństw z długim czasem pożycia i potomstwem?
Inna bowiem jest sytuacja, jeśli są to jednostkowe wypadki, co innego, gdy stało się to notoryczne. W pierwszym wypadku katolicy w Polsce nie mieliby powodu niepokoić się tym, co wydarzyło się w Łagiewnikach - o ile oczywiście nie doszło do naruszenia prawa kościelnego. Jeśli nawet jednak miałoby to na tym polegać - chodziłoby o eksces, wydarzenie jednostkowe. Co innego, jeśli jest to proceder powszechny.

Z tego powodu zwracam się z uprzejmą prośbą. Jeśli Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego posiada dane obrazujące, w jakim okresie od ceremonii ślubnej składany jest pozew o stwierdzenie nieważności i ile dzieci przychodziło na świat z tych związków - celowym byłoby ich upublicznienie. Być może w ogóle spowodowałoby to zamknięcie dyskusji, o ile dane nie są niepokojące. A jeśli są, to właśnie dobro Kościoła wymaga, żeby zagadnieniu się przyjrzeć, a katolicy mają prawo o tym wiedzieć.
Wydaje się, że odruchowa niechęć dużej części katolików w Polsce obudzona wydarzeniami łagiewnickimi, wynika z poczucia moralnego, iż stan prawny nie może eliminować stanu faktycznego. Trwający wiele lat związek, z którego przychodzi na świat potomstwo, jest faktycznie małżeństwem, a próby uznania tego za niebyłe na podstawie normy prawnej, musi w chrześcijańskiej tradycji budzić skojarzenia z wypaczeniami faryzeizmu - piętnowanymi przecież przez Chrystusa Pana, założyciela Kościoła.
W istocie problem zdaje się jeszcze poważniejszy. Przez stulecia strzeżenia swego podstawowego depozytu, jakim są sakramenty, Kościół zawsze dbał o to, by nie były one relatywizowane do nastawień psychicznych, emocjonalnych czy nawet duchowych. Jako najbardziej istotne uważano zawsze, czy osoba daną czynność liturgiczną sprawująca, ma intencję czynienia tego, co rozumie przez to Kościół. Jeśli z tej perspektywy przyglądać się małżonkom udzielającym sobie sakramentu małżeństwa, to brak rozumienia intencji Kościoła może dotyczyć chyba tylko osób na pograniczu poczytalności. A jeszcze trudniej zrozumieć, na czym mogłoby to polegać, jeśli osoby takie podejmują normalne pożycie, trwające wiele lat, wręcz łączonego z przynajmniej objawami życia religijnego. Przesuwanie ważności małżeństwa w kierunku badania podmiotowej predyspozycji małżonków i to po tym, jak ich związek po latach faktycznie się rozpadł, będzie na końcu rzutować na rozumienie także innych sakramentów. Problemy te zresztą są w historii Kościoła przecież znane, gdyż dokładnie to stanowi przedmiot rozbieżności z protestantyzmem.

Z tych powodów pozwalamy sobie skierować do Księdza Dyrektora naszą prośbę. Gdyby była możliwa publikacja takich danych, być może stałoby się to dobrą okazją dla wyrażenia nauczania w imieniu polskich biskupów, przez Konferencję Episkopatu Polski. Pozostawianie obecnie zagadnienia bez takiego komentarza, postawi wielu katolików w stanie zagubienia, a dla tych, którzy patrzą na zewnątrz, będzie przyczyną dla wyrabiania sobie dalszego błędnego wyobrażenia o Kościele, zwłaszcza moralnym nauczaniu.

26.07.2020r.

Ryszard Skotniczny, Stowarzyszenie Europa Tradycja
Tadeusz Matuszkiewicz, Klub Inteligencji Katolickiej, Mielec

Do wiadomości:
Ksiądz Arcybiskup Salvatore Pennacchio Nuncjusz Apostolski w Polsce,
Ksiądz Arcybiskup Stanisław Gądecki Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski,
Ksiądz Arcybiskup Wojciech Polak, Prymas Polski,
Ksiądz Biskup Artur Miziński, Sekretarz Generalny Konferencji Episkopatu Polski,
Ksiądz Biskup Wiesław Śmigiel, Przewodniczący Rady ds. Rodziny Konferencji Episkopatu
Ksiądz Dyrektor Przemysław Drąg, Dyrektor Krajowego Ośrodka Duszpasterstwa Rodzin